Projekt Dawny Sopot

Jedna z pierwszych piekarni sopockich została wzniesiona przy głównej drodze miejskiej – ul. Gdańskiej pod koniec XIX w. Według książek adresowych z lat 1897 – 1900 był to szereg parterowych budynków oznaczony numerem 3, a następnie 6. Z książek adresowych wynika iż piekarnia była własnością rodziny Bromberg od końca XIX w. Pierwszy z budynków widoczny jest na planie Sauera z 1881 r., wzniesiony pomiędzy ogrodem, a królewskim urzędem państwowym (urzędem gminy: Kgl. Amt u. Standes A.). W późniejszym czasie do budynku został dobudowany szereg domów na planie litery C, z wewnętrznym podwórzem, oraz bramą wjazdową od strony ul. Gdańskiej. W 1897 r. właściciel piekarni Ludwig Bromberg, zameldowany przy wspomnianej ul. Gdańskiej 3 oraz filii przy ul. Północnej 1, jako mistrz piekarniczy (Backermeister).

Książka adresowa Sopotu z 1878 r. obok właściciela budynku przy ul. Gdańskiej 3 L. Bromberga , wymienia także mistrza piekarniczego R. Eggerta. W tym czasie w posiadaniu rodziny Boromerg był także dom przy ul. Gdańskiej 7 oraz Brombergstr. 1. W domu przy ul. Gdańskiej na stałe zameldowanych było 8 lokatorów w tym 4 nauczycieli, a w domu przy Brombergstr. 1, 11 lokatorów. W 1900 r. można znaleźć pierwszą wzmiankę o 9 sopockich piekarniach i piekarz Bromberg wymieniany jest na pierwszym miejscu, obok piekarzy: D. Boike, R. Butzeit, Th. Hoffmann, F. Nowitzki, J. Reddig, B. Hendasch, B. Canditt, H. Klenke.

W 1910 r. piekarnia i cukiernia Ludwiga Bromberga miała już nowy numer na ul. Gdańskiej - nr 6. W 1912 r. jako właściciel piekarni figuruje zamieszkała przy ul. Gdańskiej 18 piekarz Marie Bromberg. Oprócz Marie w piekarni zarejestrowani byli: mistrz piekarniczy Franz Bromberg, pomocnik cukiernika Otto Wolter, pomocnik piekarza Paul Assmann oraz Artur Witzke, piekarz Bruno Schulz i Paul Stielov, lodziarz Georg Meierlein oraz sprzedawczyni Eva Hahn oraz Helena Szadłowska (Schadlowski). W piekarni pracował też zarządca Gustav Joost (Hofmstr.), który mógł zajmować się organizacją pracy, zamówieniami oraz dowozem pieczywa. W 1917 r. w nazwie piekarni pojawia się oznaczenie „piekarnia parowa” (Dampfbäckerei).

Rozwój pikani parowych rozpoczął się na początku XX w. Piekarnia parowa (Dampfbäckerei) była nazwą gwarantującą dobrą jakość produkcji chleba. Piece parowe budowane według patentu Perkinsona z 1892 r. wprowadziły pod koniec XIX w. rewolucję w procesie pieczenia. Wg. tej konstrukcji komora pieczenia i komora ciepła były rozdzielone. Piec wyposażony był w hermetycznie zamknięte rurki, częściowo wypełnione dystylowaną wodą. Niezależne od siebie, rurki umieszczone były na całej długości komory pieca w dwóch szeregach, jednym pod a drugim nad komorą pieczenia. Każda z rurek była swego rodzaju bojlerem, w którym jego górna część wypełniona była parą pod wysokim ciśnieniem. Tak skonstruowany piec można było rozgrzać utrzymując cały czas wysoką temperaturę nie zakłócając procesu pieczenia chleba. Nie było to możliwe w piecu starej konstrukcji, ogrzewanym np. drewnem, ponieważ nie było w nim rozróżnienia między komorą ciepła i komora pieczenia - energię cieplną trzeba było przechowywać w utworzonym z cegieł sklepieniu komory pieczenia. Korzystając z technologii pieca parowego, wiele piekarni unowocześniło swoją produkcję w pierwszych dziesięcioleciach XX w. Doprowadziło to togo iż pojęcie „Dampfbäckerei” stało się częścią ich nazwy. Dopiero w połowie XX w. piece parowe zostały zamieniane na takie ogrzewane olejem opałowym lub gazem. Obecne termin ten można jeszcze spotkać w pojedynczych zakładach w Austrii.

W 1917 r., piekarnię przy ul. Gdańskiej prowadzili właściciel i mistrz piekarniczy Franz oraz cukiernik Alfred Brombergowie. W piekarni zatrudnionych było również dwóch czeladników, chłopiec na posyłki (goniec), dwie sprzedawczyni oraz służąca. Książka z 1921 r. podaje podobną informację. Od lat dwudziestych XX w. do ok. 1935 r. właścicielem budynku byli spadkobiercy Alfreda Bromberga zamieszkali w Leśnictwie Renuszewo (obecnie ul. Spacerowa 1 w Gdańsku Oliwie - Forsterei Renneberg), a mianowicie Klara Malende (1927), a zarządcą oraz właścicielem piekarni był mistrz piekarski H. Unfrau. Piekarnia i cukiernia nadal funkcjonowała pod firmą Brombergów. W Księdze Adresowej Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa z 1928 r. widnieje wzmianka o 13 sopockich piekarniach min. piekarni H. Unfrau przy ul. Gdańskiej 6 oraz o nieopodal odległej piekarni Fr. Wenzela przy ul. Podjazd 2 (późniejsza piekarnia nr 1 oraz piekarnia nr 2 w Sopocie). W 1929 r. piekarnia oraz kamienica przeszła na własność Ludwiga Bromberga lecz nadal prowadzona była przez mistrza piekarskiego H. Unfraua. Pracował w niej również piekarz Bruno Krause oraz Hanz Schuls, a sprzedawała Maria Schulz. W 1934 r. w skutek zmiany adresów w Sopocie przy ul. Gdańskiej oraz ul. Pomorskiej, budynek zmienił numer na 782. W 1935 r. książka adresowa jako właściciela wymienia już tylko Alfreda Bromberga, który był także mistrzem piekarskim. Od ok. 1937 r. w budynku mieścił się warsztat szklarski Grety Ruth, a w latach czterdziestych stolarnia Paula Borchardta. Piekarnia prowadzona była przez Alfreda Bromberga także w latach czterdziestych XX w. (1942), aż do lat powojennych, kiedy to w 1949 r. na mocy orzeczenia nr 7 ministra handlu wewnętrznego z 14 grudnia, przeszła na własność państwa. Po 1949 r. w budynku działała piekarnia PSS Społem - Powszechna Spółdzielnia Spożywców – Piekarnia nr 1 w Sopocie.

źródło: opracowanie www.dawnysopot.pl

Plan wsi Sopot z 1881 r. autorstwa Juliusza Sauera.

Zabudowania przy dawnej ul. Gdańskiej w pobliżu dawnego rynku miejskiego.

Plan Kuhna z 1906 r., Plan Uzdrowiska Morskiego Sopot, autorstwa Geodety Miejskiego Kuhna, skala: 1:4500, tytuł oryginału: Plan vom Ostseebad Zoppot in Jahre 1906

Budynek nr 6 przy dawnej ul. Gdańskiej na planie Kuhna.

Sopot 1924 r., skala 1: 5000 tytuł oryginału: Zoppot 1924, 1: 5000, Stadtvermessungsamt

Budynek nr 6 przy dawnej ul. Gdańskiej na planie Sopotu z 1924 r.