Projekt Dawny Sopot

W 1880 r. właścicielem dóbr sopockich był emerytowany nadleśniczy Carl Julius Goeldel. Po jego śmierci dobra przeszły w ręce trojga spadkobierców - Emila, Dorothei (Moser) oraz Hansa Goeldelów. Spośród trójki na stałe w Sopocie mieszkał tylko Hans Goeldel, który został później członkiem pierwszej w Sopocie rady miejskiej. Dobra Goeldelów obejmowały także tereny położone w okolicy Królewskiego oraz Strzeleckiego wzgórza. W owym czasie istniały tu budynki Sądu (1893), Cegielnia (ok. 1844) oraz Elektrownia Miejska (1897). Teren pomiędzy Cegielnią a Elektrownią Miejską zajmowało wyrobisko (łąka) i sład cegieł, a następnie staw, widoczny wyraźnie na fotografiach z końca XIX oraz początku XX w. W ostatnich latach XIX w. została wytyczona ul. Królewska (północny odcinek obecnej ul. Armii Krajowej), będąca początkowo ulicą prywatną leżącą w obrębie majątku. Cały majątek Goeldelów został sprzedany w 1904 r., kiedy to w lipcu Majątek Ziemski Sopot (330ha) został zakupiony przez gminę miejską i istniał odtąd jako przedsiębiorstwo miejskie. Proces parcelizacji, poza intensywną zabudową doliny Siedlisko oraz zbiegu dzisiejszych ulic Armii Krajowej, Wybickiego i Andersa, objął również tereny położone nieopodal Królewskiego Wzgórza. Z łąki znajdującej się na tym terenie wydzielone zostają pomniejsze działki. W 1924 r. po wschodniej stronie obecnej ul. Armii Krajowej znajduje się już ok. 11 działek (w 1895 r. ok. 7 działek). Plany Sopotu z 1915 r. - 1940 r. pod adresem ul. Sądowa 9-17 wskazują na ogrodnictwo miejskie. W owym czasie powstaje budynek Ujeżdżalni Koni (1909) oraz przyległa do Elektrowni Miejskiej, a będąca częścią ogrodnictwa miejskiego Palmiarnia / Cieplarnia (ok. 1907). Książka adresowa Sopotu w 1907 r. wskazuje na mieszkańca Hermanna Kruczkowskiego (Krutzikowskiego). Kruczkowski był najprawdopodobniej rodziną Friedricha Kruczkowskiego kierownika produkcji znajdującej się nieopodal Cegielni. W 1927 - 1935 r. w książkach adresowych adres ul. Sądowa 9-17 jest już jasno oznaczony jako Palmiarnia-Cieplarnia. Palmiarnia została wzniesiona na planie prostokąta jako 3-kondygnacyjny budynek z płaskim dachem i wysokim podpiwniczeniem. Z wszystkich stron budynku zaprojektowano wysokie sięgające do 2 kondygnacji, zakończone łukiem otwory okienne. Zmiana tego projektu nastąpiła prawdopodobnie, gdy budynek zmienił funkcję na mieszkalną, lub może jeszcze na wczesnym etapie wykonania robót budowlanych - wtedy otwory zamurowano, pozostawiając ich kontur jako detal dekoracyjny. Ogrodnictwo przy dawnej ul. Sądowej 11 działało do lat 70-tych XX w., a budynek palmiarni pełnił funkcję mieszkalną. Ogrodnictwo zostało zlikwidowane wraz z powstaniem modernistyczno - socrealistycznego budynku Biblioteki Uniwersytetu Gdańskiego.

źródło: Opracowanie własne www.dawnysopot.pl, H. Domańska, Magiczny Sopot H. Domańska, Tajemniczy Sopot 2008, Muzeum Sopotu, M. Bucholtz - Todoroska, Sopoccy Zleceniodawcy Adolfa Bielefeldta, Architekt Adolf Bielefeldt (1876-1934), Gdańsk 2003

współpraca: tekst współtworzony przez użytkowników Wolne Forum Gdańsk, 2008

Sopot 1924 r., skala 1: 5000 tytuł oryginału: Zoppot 1924, 1: 5000, Stadtvermessungsamt

Ogrodnictwo Miejskie na planie miasta z 1924 r. Widoczna działka Elektrowni Miejskiej, Ujeżdzalni Koni oraz nieistniejące budynki ogrodnictwa przyległo od wschodu do obecnej ul. Armii Krajowej

Plan miasta Sopotu, 1937 r., skala: 1:9000

Ogrodnictwo Miejskie na planie z okresu międzywojennego. Widoczny budynek Sądu, Elektrownia Miejska oraz działka ogrodnictwa miejskiego na rogu ul. Sądowej i Drogi Gołębiewskiej (obecna ul. Grottgera i ul. 23 Marca)

Inne zasoby Dawnego Sopotu związane z lokalizacją Palmiarnia i Ogrodnictwo Miejskie: