Cegielnia
fotografie: 1 2 Inna nazwa: Cegielnia Goedlela Lokalizacja: ul. Strzelecka 22-28
Największa i prawdopodobnie najstarsza cegielnia w Sopocie zlokalizowana była przy obecnej ul. Piaskowej, Strzeleckiej oraz ul. 1 Maja (dawniej ul. Podgórna 20). Wybudowano ją w połowie XIX w. tuż za terenem dawnego dworu XIII zwanego także Ogrodem. Cegielnia widoczna jest na planie Steibera z 1843 / 1844 r. Jej lokalizacja związana była z bliskością wzgórz, na których w XIX w. licznie otwierano glinianki. Były to Wzgórze Królewskie (Stiwego/ Cieszyńskiego - majątek dworu VII), Wzgórze Stróża, Wzgórze Strzeleckie, część Wzgórza Olimpijskiego - obecnie jeziorko Morskie Oko. Z ustnych przekazów wiadomo iż przez ulicę Piaskową i Księżycową do cegielni doprowadzona była kolejka wąskotorowa, wożąca przez wąwóz glinę z pobliskich wyrobisk a zwłaszcza z rejonu Wzgórza Stróża. Do 1904 r. cegielnia wchodziła w skład majątku ziemskiego Sopot, należącego w tym okresie do rodziny Goedlel. Książka adresowa z 1898 r. wymienia następujących pracowników cegielni, zameldowanych pod adresem ul. Podgórna 20: Gotftrieda Paschke, kierownika produkcji, Gustawa Kuhna, nadzorcę cegielni, oraz Friedricha Krutizkowskiego (Kruczkowskiego). W latach 1900-1904 przy cegielni mieszkali tylko Paschke oraz Kruczkowski, albowiem w tym czasie Hans Goedlel wyprzedawał majątek władzom miejskim.
Od 1904 r. cegielnia podlegała miejskiemu zarządcy dóbr Georgowi Warnecke. Obsługa cegielni pozostała bez zmian aż do pierwszej wojny światowej. Po pierwszej wojnie światowej zarząd miasta przekazał cegielnię na kilka lat prywatnemu przedsiębiorcy, Brunonowi Freiwaldowi. W tym czasie nastąpiła modernizacja i zmiana zabudowy cegielni. Kruczkowskiego przeniesiono do miejskich wodociągów, a Paschke wyjechał z Sopotu. W 1926 r. cegielnia na powrót stałą się własnością władz miejskich. W 1930 r. w trybie administracyjnym zamknięto wszystkie sopockie cegielnie, z wyjątkiem cegielni przy ul. Podgórnej. Do lat czterdziestych XX w. w domu znajdującym się przy cegielni zameldowani byli min. jej pracownicy: główny majster Ziemermann, mechanik Otto Winter, oraz robotnicy Wilhelm Schalke i Adam Schmidt (1936,1937, 1939, 1940, 1942). Z ustnych przekazów wynika iż produkowano wtedy cegły na doraźne potrzeby okolicznej ludności oraz różne ceramiczne przedmioty. Działał tu też warsztat kamieniarski. Ericha Piepke. W czasie drugiej wojny światowej i tuż po niej na terenie cegielni znajdował się obóz pracy przymusowej. Według Hanny Domańskiej produkcję w cegielni wygaszano do lat pięćdziesiątych XX w. W 1958 r. powstał pomysł by w rejonie dawnej cegielni wybudować halę widowiskowo sportową. Zamiast hali w. 1961 r. powstało tu schronisko dla zwierząt, a na miejscu zburzonych głównych budynków cegielni działało przez jakiś czas targowisko.
źródło: Hanna Domańska, Tajemniczy Sopot, 2008, opracowanie www.dawnysopot.pl Pokaż lokalizację obiektu na mapie Dawnego Sopotu: Cegielnia ul. 1 Maja ul. Piaskowa ul. Strzelecka
pokaż wszystkie fotografie...
Plany i mapy Sopotu powiązane z lokalizacją Cegielnia:
Cegielnia - Mapa Sopotu 1910 r.
Sopot 1910 r. Urząd Geodezyjny Król. Prus, skala 1: 25 000, tytuł oryginału: 1:25 000, Zoppot. 1910. Cegielnia na mapie z 1910 r. Położona u podnóża wzgórza Strzeleckieo i Królewskiego. Cegielnia - Mapa Sopotu 1919 r.
Oliwa i Sopot 1919 r., skala 1: 25 000, tytuł oryginału: Wald - karte vom Ostseebade u. Luftkurorte Oliva und dem Seebade Zoppot Fur seine Besucger entworten vum Verschonerungsverein zu Oliva 1919 Cegielnia na mapie z 1919 r. Na mapie obok cegielni widoczny obecnie istniejący zbiornik wodociągowy. Cegielnia - Mapa Sopotu 1924 r.
Sopot 1924 r., skala 1: 5000 tytuł oryginału: Zoppot 1924, 1: 5000, Stadtvermessungsamt Kontur budynku Cegielni wyraźnie widoczny na planie Sopotu z 1924r. Widoczne budynki kompleksu cegielni - główna hala, budynki pomocnicze i okrągły budynek ze szpicem i komin. Cegielnia - Plan Sopotu 1937 r.
Plan miasta Sopotu, 1937 r., skala: 1:9000 Cegielnia na planie z ok. 1937 r. Na planie widoczny kontur głównej hali i komin cegielni
Inne zasoby Dawnego Sopotu związane z lokalizacją Cegielnia: Eksponaty znajdujące się w muzeum Dawnego Sopotu (1) Pokaż wszystkie eksponaty w muzeum odpowiadające adresowi |
Komin i hala główna cegielni widoczna ze Strzeleckiego Wzgórza zwanego także wzgórzem Ceglanym. Na drugim planie widoczna obecna ul. Armii Krajowej, budynek sądu, elektrownia sopocka oraz Dwór Wegnera, zdjęcie z ok. 1899 r. (KC)
Budynki cegielni widziane ze Strzeleckiego Wzgórza od strony obecnej ul. 1 Maja, zdjęcie z ok. 1925 r. (GK)
|