Wycieczka Doliną Prątki na Łysą Górę

Trasa wycieczki prowadzi przez historycznie najstarszą miejską część dawnej wsi Sopot oraz dawną trasę wycieczkową wczasowiczów, pnącą się malowniczo w dolinie Prątki oraz dalej na wzgórza morenowe. Jak pisze F. Mamuszka w Bedekerze Sopockim: " Nazwa doliny jest prawie nie znana współczesnym mieszkańcom Sopotu. Przypomniał ją w agmentu sopockiego terenu. Niemcy nieznacznie zmienili nazwę na Prontken lub Pronken." Dolina rozciąga się od Sopockiego Mola aż do Opery leśnej, jednak my skupimy się tylko na górnej jej części. Wycieczka kończy się u podnóża Łysej Góry w willowej dzielnicy miasta. Spacer może zająć do 1,5 godziny wolnym krokiem. Na drodze miniemy stojące do dziś zabytki architektury początku XX oraz odnajdziemy malownicze krajobrazy leśnych ścieżek. Droga może okazać się miejscami stroma.

Pokaż trasę/ przybliż mapę

Górna część ul. Monte Cassino i skrzyżowanie ulic

Górna część ul. Morskiej (obecnie ul. Bohaterów Monte Cassino) została ukształtowana już w średniowieczu. Tutaj krzyżowała się z traktem konnym do Gdańska i na Pomorze (stąd też wywodzi się przedwojenna nazwa Al. Niepodległości - Gdańska i Pomorska od miejsca przedzielenia jej przez ul. Podgórną i Morską). Górną część ulicy Morskiej ( Bohaterów Monte Cassino ) od strony morza wydziela wybudowany w 1868 r. nasyp i tor kolejowy. Tutaj na początku ery J. Haffnera przyjmował pierwszy sopocki główny lekarz kąpieliska, dr Benzler . Tutaj też usytuowana jest po dzień dzisiejszy Apteka Zdrojowa - dawniej Apteka pod Orłem przeniesiona do środkowej części ul. Monte Cassino. W okresie I Wolnego Miasta Gdańska (1807 - 1813 r.) znajdował się tu pruski posterunek graniczny. O tej części ulicy tak pisała Deotyma (Jadwiga Łuszczewska) w swoim pamiętniku: "Dalej ulica Morska przemienia się w prostą drogę topolami wysadzaną. Po dwóch stronach rozwijają się nieprzejrzane niwy. Każdy dworek stoi osobno, każdy ma swój ganeczek z wycinanym daszkiem albo namiot obszyty kolorową taśmą, albo co najczęściej się zdarza, werandę obrosłą bluszczem czy dzikim winem czy powojem. Na każdym ganku, w każdej altanie widać stół pokryty jaskrawą oponą, a wkoło stołu zawsze tłumnie. Tu wystrojone podróżniczki siedzą z igłą, przy nich mężczyźni z gazetami. Wszędzie pełno igrających dzieci, których liczba w Sobotach nieledwie przeważa, bo lekarze często je tam wysyłają."

Pokaż fotografie powiązane z trasą

Ul. 1 Maja - po drugiej stronie skrzyżowania

Przechodząc tunelem dla pieszych pod Al. Niepodległości (dawnym traktem konnym z Pomorza do Gdańska) znajdziemy się w na ulicy 1 Maja (dawniej ul. Podgórna). Szeroki plac u wylotu tunelu to pozostałość późno-średniowiecznego rynku górnej wsi , otoczonego dworkami i ogrodami. W pobliżu przepływa mający swe źródła za budynkami Uniwersytetu Gdańskiego potok Wiejski (obecnie skanalizowany). Według planu Steinbera z 1844 r. południowa fasada budynków mieściła gospodę oraz sklep towarów mieszanych (obecnie kamieniczki czynszowe z lat 1905 - 1906). Idąc wyżej zobaczymy trzy ciekawe budynki: willę z 1899 r. powstałą na miejscu dawnego dworu (wzniesionego w pierwszej części XIX w. na fundamentach starszego dworu i posiadłości Wegnera ) , budynek sądu i kompleksu więziennego (1893 r.) , oraz po przejściu przez skrzyżowanie z ul. Armii Krajowej remizę strażacką po prawej stronie (1910 r.) oraz salę gimnastyczną dawnego Gimnazjum Realnego po lewej (1909 -1910 r.) . Część górną obecnej ul. 1 Maja urządzono na miejscu starej drogi gruntowej, prowadzącej do nie istniejącej już cegielni .

Pokaż fotografie powiązane z trasą

Ul. Moniuszki - w głąb doliny

Ulica Moniuszki obecnie wiedzie w głąb Doliny Prątki, wspinając się na Orle Wzgórze (101 m n.p.m.). Otaczają nas od północy wzgórze Strzeleckie, a od południa Wzgórze Trzech Gracji (99, 93 i 82 m n.p.m), dawniej zwanego Wzgórzem Trzech Dam), wzgórze Olimpijskie (71 m n.p.m.). W dolinie znajduje się także jeziorko J. Nowowiejskiego nazwane od nazwiska kompozytora i muzyka, warmiaka, który mieszkając w Niemczech zrozumiał, że jest Polakiem i musi pomóc tworzącej się na nowo Polsce. Potocznie zwane także Morskim Okiem jeziorko jest pozostałością zapełnionego wodą wyrobiska gliny związanym z nieopodal działającą cegielnią. O dolinie tak pisze przewodnik Sopocki umieszczony na stronie Urzędu Miasta: "Dolina Prątki wraz z otoczeniem, nazywanym dawniej Cegielnianymi Wzgórzami, zyskała w początkach naszego wieku szczególną popularność, jako zaplecze rekreacyjne młodego miasta. W 1908 r. uruchomiono w niej pierwszy tor saneczkowy z wierzchołka Orlego Wzgórza, wiodący rok później pomiędzy sceną a widownią nowo powstałej Opery Leśnej. Do dziś widoczne są ślady tego toru. Drugi tor saneczkowy (odbudowany w 1991 r.), poprowadzony z południowego wierzchołka Wzgórza Trzech Gracji, otwarto uroczyście w 1912 r. W roku 1910 wybudowano sportową strzelnicę wraz z gospodą, w której mieści się dziś restauracja Parkowa. Po strzelnicy pozostał porośnięty klonami wykop w stoku Wzniesienia Strzeleckiego. W 1909 r. postawiono na Wzgórzu Prątki pomnik wojenny w formie narzutowego głazu umieszczonego na kamiennym cokole. Przed 50 laty urządzono wokół pomnika cmentarz żołnierzy radzieckich poległych w walkach o Sopot w 1945 r." Na strzeleckie wzgórze nazwane tak od strzelnicy miejskiej (wybudowanej w 1910 r. i przeniesionej z budynku znajdującego się w sąsiedniej dolinie Gołębiewskiej), można wspiąć się schodami i ścieżką leśną, która ma swój początek przy stopniach alejki prowadzącej do opery leśnej. Na szczycie wzgórza znajduje się wspominany wykop oraz miejsce widokowe z ceglaną podstawą . Pomimo że widok przysłaniają gałęzie drzew, panorama nadal może cieszyć nasze oczy.

Pokaż fotografie powiązane z trasą

Leśną ścieżką do Opery Leśnej i Łysej Góry

Z miejsca widokowego na wzniesieniu Strzeleckim (79,7 m n.p.m.), już bardzo blisko do Opery leśnej (1909 r.) . Podążając lasem ku zachodowi i początkowi Doliny Prątki natkniemy się na bramę i ogrodzenia Opery. Kompleks budynków i samą scenę zwaną przed powstaniem Opery Elsen Platz, otacza dawna droga wiodąca przez dolinę nazwaną na przedwojennych mapach Sopotu Malowniczą Doliną. Droga jest częścią systemu ścieżek leśnych spotykających się w dwóch miejscach lasów Oliwskich na terenie Sopotu: Wielkiej i Małej Gwieździe. Idąc dalej ponad stuletnim lasem, miniemy pozostałości skoczni narciarskiej oraz toru saneczkowego. Tak o okolicznej przyrodzie pisze przewodnik Urzędu Miasta Sopot: "Pasmo wzniesień z kulminacjami na wysokościach 116, 111 i 108 m n.p.m., ogranicza Dolinę Zawrotną od południowego wschodu. Pomiędzy ostatnie z tych wzniesień a Łysą Górę (110 m n.p.m.) i Orle Wzgórze (101 m n.p.m.) wrzyna się od południowego krańca Przylesia, porośnięta starodrzewem dolinka, na zboczu której znajduje się zniszczona skocznia narciarska. Schody z betonowych płyt wyprowadzają z dna tej dolinki na przełęcz pomiędzy Łysą Górą i Orlim Wzgórzem." Tak dojdziemy do Łysej Góry (110 m n.p.m.) , której stoki w śnieżne dni są uczęszczane przez narciarzy. Gdybyśmy chcieli kontynuować wycieczkę w głąb lasu, doszlibyśmy do Doliny Zwrotnej i dalej ku Oliwie. Na skraju Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego, na Łysej Górze zainstalowano blisko 300 metrowy orczykowy wyciąg narciarski. Idąc ścieżką i schodami prowadzącymi w dół stoku i podziwiając ładny widok rozciągający się na Zatokę Gdańską oraz miasto, znajdujemy się wreszcie u końca szlaku w dzielnicy willowej przy ul. Żeromskiego.

Pokaż fotografie powiązane z trasą

źródła: